Paøo VIII

Kaj nun ni rigardu, kio sekvas el æio, kion ni supre diris. Unue sekvas tio, ke la esperantistoj tute ne estas tiaj fantaziistoj, kiaj ili þajnas al multaj tiel nomataj "saøaj" kaj "praktikaj" homoj, kiuj juøas pri æio supra¼e kaj sen ia logika pripenso kaj mezuras æion per mezurilo de la modo. Ili batalas por afero, kiu ne sole havas grandegan gravecon por la homaro, sed kiu al tio havas en si nenion fantazian kaj kiu pli aý malpli frue devas efektiviøi kaj nepre efektiviøos, kiom ajn la inerciuloj batalus kontraý øi, kiom ajn la saøuloj þercadus pri øi. Kiel estas sendube, ke post la nokto venas mateno, tiel sendube estas ke post mallonga aý longa batalado Esperanto pli aý malpli frue estos enkondukita en komunan uzon por la komunikiøoj internaciaj. Ni konfirmas tion æi kuraøe ne tial, ke ni tiel volas, ke ni tion esperas, sed tial, ke la konkludoj de simpla logiko diras, ke tiel esti devas kaj ke alie esti ne povas. Longan tempon eble ankoraý la esperantistoj devos bataladi, longan tempon eble ankoraý æia bubo ¼etados sur ilin þtonojn, koton kaj malsaøajn sprita¼ojn, sed tio, kio devas veni, pli aý malpli frue venos. La iniciatoroj de la Esperanta afero eble ne øisvivos øis tiu tempo, kiam fariøos videblaj la fruktoj de ilia agado, ili iros eble en la tombon kun la malestima nomo de homoj, kiuj okupadis sin je infana¼oj, sed pli aý malpli frue por la maldolæa kaliko, kiun ili trinkas el la manoj de samtempuloj, la posteuloj konstruos al ili monumentojn kaj elparolados ilian nomon kun la plej granda danko. Longe ankoraý eble ili þajnos al la mondo senfortaj, multajn fojojn eble ankoraý ilia afero þajnos al la mondo eæ mortinta kaj je æiam enterigita - sed tiu æi afero jam neniam mortos, æar øi morti jam neniam povas. La afero vivos kaj konstante rememorigados pri si; post æiu nova silenta tempo, se øi eæ daýrus dekon da jaroj, aperos nova revigliøo; kiam laciøos unuj batalantoj, aperos pli aý malpli frue novaj energiaj batalantoj, kaj tiel la afero iros tiel longe, øis fine øi plene atingos sian celon. Ne maløoju tial, esperantistoj, se nesaøaj homoj ironie rimarkas al vi, ke vi estas ankoraý tre malmultaj, ne perdu la kuraøon, se via afero iras malrapide. La afero konsistas ne en rapideco, sed en certeco. Multe da sencelaj aferoj ekbrilis antaý la mondo rapide, sed ankaý rapide falis; afero bona kaj certa progresas ordinare malrapide kaj kun grandaj malhelpoj.

Sur la supre montritajn 5 konkludojn ni turnas apartan atenton de tiuj esperantistoj, kiuj batalas por sia ideo senkonscie kaj tial æe la plej malgranda rimarko de la kontraýuloj ekstaras senhelpe kaj ne scias, kion respondi, aý perdas la kuraøon. Æiuj tiuj konkludoj prezentas produkton de la simpla kaj severa logiko. Tial se oni diras al vi "la mondo ne volas vian lingvon", respondu kuraøe: "æu la mondo volas aý ne volas, øi pli aý malpli frue devos akcepti øin, æar alie esti ne povas". Kiam vi aýdos "oni diras ke aperis nova lingvo, oni diras, ke tia aý alia instruita societo aý kongreso deziras elekti tian aý alian lingvon aý krei novan lingvon", respondu kuraøe: "æiuj tiuj æi famoj aý entreprenoj estas fonditaj sur la plej absoluta nekomprenado de la esenco kaj historio de la ideo de lingvo internacia; tiaj provoj de la flanko ne sole de privataj personoj, sed ankaý de tutaj societoj ripetiøis jam multajn fojojn kaj æiufoje finiøadis kaj devis finiøadi per la plej plena fiasko; lingvo internacia povas esti nur Esperanton, æar laý la leøoj de la logiko kaj laý la esenco de la afero alie esti neniel povas"

Se oni diras al vi: "tiu aý alia esperantisto aý societo esperantista en tro granda sed ne prudenta fervoro faris ian falsan paþon kaj ridindigis aý diskreditigis per tio æi vian tutan aferon", tiam respondu: "La afero esperanta dependas de nenia persono nek societo, kaj nenia homo per siaj privataj falsaj paþoj povas havi ian influon sur øian sorton; eæ la aýtoro de Esperanto mem estas nun por Esperanto absolute seninflua, æar Esperanto jam longe fariøis afero pure publika".

La dua, kio sekvas el æio, kion ni supre diris, estas la sekvanta: Se la elekto de lingvo internacia dependus de ia kongreso de reprezentantoj de diversaj regnoj, ni longe, tre longe kredeble devus tion æi atendi kaj neniu el ni ion povus fari por tio æi. Sed se, kiel ni vidis supre, oni jam nun povas kun plena certeco kaj precizeco antaývidi, al kia nome lingvo la sorto difinis fariøi iam internacia, tiam la afero þanøiøas. Ni ne bezonante rigardadi, kion diras aý faras aliaj, æiu povas alporti sian þtonon por la kreskanta konstruo. Nenia þtono perdiøos. Nenia laboranto tie æi dependas de la alia, æiu povas agadi aparte, en sia sfero, laý siaj fortoj, kaj ju pli da laborantoj estos, tiom pli rapide estos finita la granda konstruo. Precipe ni turnas nin al diversaj sciencaj societoj kaj kongresoj. Ne rigardante, kion faras aliaj, ne atendante, ke aliaj prenu sur si la iniciativon, æiu societo aý kongreso aparte decidu ion tian, kio alproksimigus la grandan komunehoman celon almenaý je unu paþo.